De Spaanse jezuïet Baltasar Gracián publiceerde in 1647 een machiavellistische handleiding voor de omgang met mensen. Deze cynische, achristelijke, alleen voor de intellectuele elite bestemde verzameling praktische leefregels beïnvloedde in de loop der eeuwen enkele van de meest vooraanstaande West-Europese schrijvers: La Rochefoucauld, Voltaire, Stendhal, Nietzsche en Schopenhauer (die een in 1862 verschenen Duitse vertaling van Handorakel maakte). `Handorakel is een boek waarvan je geen letter ongelezen wilt laten en dat het verlangen oproept er nog vaak in terug te bladeren. Vrij Nederland `De driehonderd leefregels van Gracián vormen een leerboek voor wie het ver wil brengen in het leven, een cursus in succes. NRC Handelsblad
