Onder koning Willem III bevond de Nederlandse monarchie zich in een permanente crisis. De maniakale vorst, in een schotschrift ooit beschimpt als 'koning Gorilla,' ontbeerde de intelligentie en toewijding om zijn ambt naar behoren te vervullen. Zijn conservatisme en aanstootgevende gedrag - aan het Meer van Génève raakte hij in opspraak wegens zijn exhibitionisme - leidden ertoe dat er in de jaren tachtig van de negentiende eeuw serieuze stemmen opgingen om het koningschap af te schaffen. Pas in de jaren negentig leerde de monarchie zich schikken in haar politieke machteloosheid, zoals vastgelegd in Thorbeckes grondwetswijziging van 1848. Terwijl Willem III zich vaak schuil had gehouden in zijn paleis, wisten zijn tweede vrouw Emma en dochter Wilhelmina de monarchie weer elan te verlenen. Het koningschap kreeg steeds meer de functie van sociaal-maatschappelijk boegbeeld: symbool van eenheid, onverzettelijkheid en deugdzaamheid. Teloorgang en wederopstanding van de Nederlands
