Het boek dat Harry Mulisch onder de titel De zaak 40/61 heeft geschreven, is het verslag van een persoonlijke ervaring. Mulisch gaf het boek de kwalificatie mee een reportage . Men kan die aanduiding billijken, mits men aan het woord de gangbare betekenis ontneemt. Een reportage veronderstelt een feitenrelaas, wel niet geheel geobjectiveerd, maar toch wel zonder maximale persoonlijke inzet. Men zou Mulisch' boek - waarin overigens typische reportage-elementen niet ontbreken - een auto-reportage kunnen noemen, een verslag van een ontwikkeling, van een poging tot doorzicht, tot bewustwording. En dat niet van Eichmann als een toevallig criminologisch verschijnsel, maar als van een fenomeen waarin de wereld van nu - en daar maken Mulisch en zijn lezers ook deel van uit - zichtbaar wordt. Mulisch verslaat niet het proces-Eichmann, hij beleeft het, en dat beleven gaat ver buiten en boven de toevallige plaats en tijd uit.' KEES FENS
