Het beeld van de Renaissance werd door Burckhardt vastgelegd in Die Kultur der Renaissance in Italien (1860) en in Geschichte der Renaissance in Italien (1867). In deze veelomvattende studies, een fraaie schildering van het eind van het quattrocento (15e eeuw), legt hij de nadruk op twee aspecten: enerzijds de emancipatie van de mens ten opzichte van de geestelijke en wereldlijke machten die zijn bestaan beheersen, anderzijds de secularisatie, die de mens zijn religieuze geborgenheid ontneemt. Burckhardt schetst daarbij de Renaissance als een afzonderlijk tijdvak, los van de Middeleeuwen - een visie die in de 20e eeuw (vooral van Franse zijde) veel kritiek zou losmaken. Boeiend is zijn beeld van het geestelijk leven van de renaissancemens: een merkwaardig, soms bizar mengsel van christelijke geloofsrestanten, Griekse verlichting en heidense bijgelovigheid. Uit de inhoud van deel 1: De staat als kunstwerk (heersers van de 14e en 15e eeuw, de republieken, Venetië, Florence, de oorlog
