Het vijfde deel van de serie Monumenten in Nederland is gewijd aan de provincie Gelderland, qua oppervlakte de grootste provincie van Nederland en landschappelijk en architectonisch misschien wel het meest afwisselend. De grote afwisseling komt tot uiting in de drie onderling zeer verschillende regio's: van het land tussen de rivieren van de Betuwe, de Veluwe met zijn sprengen, tot het glooiende kampenlandschap van de Achterhoek. De steden Arnhem en Nijmegen zijn na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog vooral van belang vanwege hun rijke jongere bouwkunst. In middelgrote steden als Zutphen, Doesburg en Harderwijk is het Hanzeverleden nog goed zichtbaar in de vorm van laat-gotische handelshuizen. Deze stedelijke rijkdom wordt aangevuld door de opvallende architectuur in dorpen en stadjes als Winterswijk, Velp en Brummen, of grotere plaatsen als Apeldoorn en Wageningen, maar vooral door de vele kastelen zoals Het Loo, Cannenburch, Rozendaal, Ammersoyen, Laag-Keppel en Ruurlo
