De roman Houtekiet (1939) is volgens velen het absolute hoogtepunt in het oeuvre van Gerard Walschap. Het is ook een hoogtepunt in de Vaamse literatuur. In deze roman beeldde Walschap zijn eigen vitalistische levensideaal uit. De natuurmens Jan Hoetekiet, die in volslagen vrijheid leeft geniet gulzig van het leven en stoort zich zich aan god noch gebod. Hij voert een strijd tegen adel, gerecht en kerk. Voor hem telt allen de stem van het hart en de bevrediging van de eigen zinnen. Door een blijvende relatie met Lies sticht Jan Houtekiet een gezin dat de kern wordt van een dorpsgemeenschap. Steeds meer mensen vestigen zich in Deps, aangetrokken door het elan en de uitstraling van Jan Houtekiet. Door zijn liefde voo Iphigenie ontdekt Jan Houtekiet het belang van een aantal geestelijke waarden waarvan het bewustzijn hem aanzet tot verinnerlijking en meditatie. Nietemin blijft de symbolische betekenis van de Houtekietdroom onverminderd stand houden;'dat de mens zich vrij moet weten van all
